De schaamte voorbij

“Armoede heb je aan jezelf te danken.”

Dat is een harde, beschuldigende uitspraak. Zo gemakkelijk gezegd en het pleit je meteen vrij om niet verder na te denken over wat armoede werkelijk betekent voor mensen die onder de armoede grens leven maar vooral wat armoede met je doet.

“Armoede is meer dan een gebrek aan geld. Armoede werkt als een magneet voor tal van andere problemen.”

“Armoede heeft de kleur van rouw. Gebrek aan geld beheerst je hele leven. Je bent er alle dagen mee bezig.”

Van armoede kun je niet vrij nemen. Het houdt je 24/ 7 bezig. Het drukt je in een hoek waar geen mens in hoort te zitten. Daarnaast is er de schaamte. Die door de beschuldigende toon alleen maar groter wordt. Schaamte slaat het laatste restje energie uit je leven om uit te zoeken op welke financiële regelingen je recht hebt bijvoorbeeld.

Wij vinden in Nederland dat mensen zich zelf bij de haren moeten pakken om uit het moeras te komen. Door uit te gaan van zelfredzaamheid en talent, komt iemand met eigenwaarde en kracht makkelijker uit een moeilijke situatie. (www.effectiefarmoedebeleid.nl)

Dat een misvatting. Zij zullen daar juist een steun in de rug voor moeten krijgen. Ik las over een onderzoek van Eldar Sharfir, psycholoog aan de Universiteit van Princeton. Hij onderzocht wat schaarste doet met de psyche van mensen.

“Schaarste beïnvloed je mentaliteit. Het vermindert je IQ met 13 % . Het beïnvloed je denkvermogen. Net zo sterk als een nacht niet slapen of een nachten achterelkaar flink doorhalen. Zo geeft een lege agenda een ander gevoel dan een volle werkdag. En dat is niet onschuldig. Schaarste neemt bezit van je geest,” zegt Shafir. “Mensen handelen anders bij een gevoel van gebrek.” Het tast je denkvermogen aan.

Het maakt niet zo gek veel uit wat dat gebrek is: te weinig tijd, geld, vrienden, calorieën – het zorgt allemaal voor een ‘schaarstementaliteit’. En dat brengt voordelen met zich mee. Mensen die schaarste ervaren, zijn goed in het managen van hun kortetermijnproblemen. Armen slagen er verrassend goed in de touwtjes – op korte termijn – aan elkaar te knopen, evenals overwerkte CEO’s bedreven zijn in het halen van hun laatste target.

Maar de nadelen zijn veel groter. Schaarste laat je focussen op je directe gebrek: de rekening die morgen moet worden betaald of de vergadering die over een paar minuten begint. Zo verdwijnt het langetermijnperspectief. “Schaarste slokt je op”, zegt Shafir. “Je hebt minder aandacht voor dingen die je eigenlijk ook belangrijk vindt.” Schaarste put de geest uit, zoals de rouw over een geliefde.

Daarom roep ik mensen op om hun schaamte van zich af te schudden. Gemeenten en het rijk hebben regelingen getroffen om mensen tegemoet te komen. Het geld ligt er. Voor ieder die daarvoor in aanmerking komt. Zoveel mensen, groeperingen weten wel de weg te vinden om geld te krijgen van de overheid. Schaamteloos wordt er door banken een beroep gedaan op overheden wanneer daar een schaarste ontstaat. Zij handelen ook anders bij ‘schaarste’ alleen geen last van de schaamte. Laat u de kaas niet van het brood eten. U hebt net zoveel rechten op de regelingen die er voor u zijn bedacht. Anders gaat dat geld ergens anders heen.

De PvdA Harderwijk heeft voor u alle regelingen voor minima verzameld in een brochure. Het scheelt u veel gezoek. Veel zorg en welzijnsorganisaties hebben de brochure voor u klaar liggen. U kunt hem ook opvragen bij de PvdA (zie gegevens hieronder, of download de brochure hier. En is de schaamte te groot om hem aan te vragen? Dan laat u dat iemand doen. Spaar uw energie. Die hebt u hard nodig.

Doris Goosen
Afdelignsvoorzitter PvdA Harderwijk
06 16458815
[email protected]