Debat over Loting

Gisteren debatteerde de gemeenteraad over het gebruik van loting bij het toewijzen van woningen. De PvdA fractie is hier zeer kritisch op. Bij de invoering zou dit gaan om 10% en zou evaluatie van de effecten volgen. Inmiddels is het opgelopen tot 25%, terwijl de effecten onduidelijk zijn. Wel stijgt hierdoor de wachttijd voor woningzoekers die niet worden ingeloot. Logisch dus om even een pas op de plaats te maken en te kijken naar nut en noodzaak.

We hebben daarom, samen met Harderwijk Anders, VVD en GemeenteBelang een voorstel ingediend om de loting terug te zetten op 10% en wijzigingen altijd aan de gemeenteraad voor te leggen. Zo vindt aanpassing voortaan enkel plaats als de effecten duidelijk zijn en mensen echt worden geholpen. En daarnaast is bijbouwen natuurlijk de enige structurele oplossing. Helaas staakten de stemmen over ons voorstel, waardoor het de volgende raad opnieuw voor moet worden gelegd. De verwachting is dan, als iedereen aanwezig is, dat het voorstel wordt aangenomen.

Onze debatbijdrage in het debat:

Zo, klaar met werken en nog even snel naar de bakker. De winkel is druk, dus je trekt een nummertje. 46. En de teller staat op 40. Even wachten dus. Nummer 41 komt, nummer 42. Plots roept de bakker nummer 48 om. En nummer 50. Je kijkt verbaasd om je heen. Hoe kan dat nou? De nieuwe klanten lopen inmiddels blij de winkel uit. Eén ervan heeft het laatste volkorenbrood bij zich. Dat brood had jij graag willen hebben. Eindelijk ben je aan de beurt. Je vraagt aan de bakker wat dit nou is. Jij was toch eerder aan de beurt? Tja, zegt de bakker. Dat is een nieuw systeem, voor als het druk is. We loten nu regelmatig wie er als eerste geholpen mag worden. En die gaat dan voor de rij. Zo voelt het voor mensen alsof ze eerder geholpen worden.

Dit klinkt raar toch? En toch is dit wat er nu gebeurt met de wachtlijsten. Een deel van de woningen, vaak de goedkopere, wordt verloot. En daarvoor maakt het niet uit of je kort of lang op de wachtlijst staat. Als je wint ben je direct aan de beurt. En iedereen na je schuift een stapje op en wacht dus langer. Kortom: hoe meer er wordt geloot, hoe langer iedereen die niet wordt uitgeloot moet wachten. En voor de mensen die in het goedkoopste segment zoeken, is dit nog pijnlijker, want daar wordt het meeste geloot.

En denkt u dat het wel meevalt? Die paar woningen die worden verloot? In 2019 werd van het goedkoopste segment bijna een kwart van de woningen door loting toegewezen. En als je de woningen die met urgentie of bemiddeling worden toegewezen eraf haalt is het zelfs bijna een derde. Over alle segmenten heen komt nog maar ruim de helft van de woningen normaal beschikbaar.

De toewijzing is zo net de postcodeloterij geworden, waar niet alleen de winnaars zichtbaar zijn, maar ook de verliezers. Mensen die steeds langer moeten wachten, omdat ze niet ingeloot worden, maar wel andere mensen zien voorgaan. En de mensen die voorgaan hebben deze woning niet per sé harder nodig. Voor mensen die het echt nodig hebben is er immers als urgentie.

Om mensen daadwerkelijk eerder aan een huis te helpen, is loting niet het juiste middel, maar moet je gericht bijbouwen. Zorg voor een knarrenhof voor ouderen, of voor studio’s voor starters. Zorg dat er meer woningen bijkomen. Maar zorg niet voor winnaars en verliezers.